શારદા મુખરજીનો જન્મ તા. ૨૪ ફેબ્રુઆરી, ૧૯૧૯ના રોજ થયો અને તેમનું અવસાન તારીખ ૬ જુલાઈ, ૨૦૦૭ના રોજ થયું હતું.
તેઓ એક સામાજિક કાર્યકર, લોકસભાના પૂર્વ સદસ્ય તથા આંધ્રપ્રદેશ અને ગુજરાતના પૂર્વ રાજ્યપાલ રહી ચૂક્યા છે. તેમના પિતા પ્રતાપ સીતારામ પંડિત અને માતા સરસ્વતી. તેમણે શરૂઆતનું શિક્ષણ રાજકોટમાં લીધું અને ત્યારબાદ ઉચ્ચશિક્ષણ મુંબઈમાં લીધું હતું. મુંબઈ યુનિવર્સિટીમાંથી
અર્થશાસ્ત્રના વિષય સાથે સ્નાતકની ઉપાધિ મેળવી અને કાયદાશાસ્ત્રની કૉલેજમાં દાખલ થયા.
૧૯૩૯માં તેમનાં લગ્ન ભારતીય હવાઈદળના અધિકારી સુબ્રતો મુખરજી સાથે થયાં. થોડા સમય બાદ સુબ્રતો મુખરજી ઍર ચીફ માર્શલ બન્યા. ૧૯૫૫થી ૭૫ દરમિયાન શારદા મુખરજી ભારતનાં સશસ્ત્ર દળોની મહિલા કલ્યાણ સમિતિનાં પ્રમુખ રહ્યાં હતાં. ૧૯૬૦માં સુબ્રતો મુખરજીના આકસ્મિક મૃત્યુ પછી શારદા મુખરજી રાજકારણમાં પ્રવેશ્યાં.
તેઓ ભારતીય રાષ્ટ્રીય કૉંગ્રેસ તરફથી ૩જી લોકસભા (૧૯૬૨થી ૬૭) માટેની ચૂંટણીમાં મહારાષ્ટ્રના રત્નાગિરિ મતદાર મંડળમાંથી ઉમેદવાર તરીકે ચૂંટાયાં હતાં. ફરી વાર ચોથી લોકસભામાં પણ એ જ મતદાર મંડળમાંથી ૧૯૬૭થી ૭૧ની ચૂંટણીમાં પણ જીત હાંસલ કરી હતી. ત્યારબાદ ૧૯૭૭-૭૮ દરમિયાન આંધ્રપ્રદેશના રાજ્યપાલ અને ૧૯૭૮-૮૩ દરમિયાન ગુજરાતના રાજ્યપાલ તરીકે કાર્યભાર સંભાળ્યો. બંને રાજ્યોમાં પ્રથમ મહિલા રાજ્યપાલ અને
કુશળ વહીવટ માટે તેમણે ખૂબ લોકપ્રિયતા સંપાદન કરી.
તેઓ જ્યારે લોકસભાના સભ્યપદે હતાં ત્યારે પશ્ચિમ જર્મની, ઇંગ્લૅન્ડ અને સેનેગલમાં ભારતીય સંસદીય પ્રતિનિધિ મંડળના નેતા તરીકે મુલાકાતો લીધી હતી. તેમણે નૅશનલ શિપિંગ બોર્ડ, રાષ્ટ્રીય નાની બચત યોજનાના સલાહકાર મંડળ તથા ભારતીય હવાઈ દળની કલ્યાણ સમિતિની કારોબારીના સદસ્ય તરીકે તેમજ ‘ચેતનાનાં પ્રમુખ તરીકે પણ સેવાઓ આપી હતી.
રાજશ્રી મહાદેવિયા
